نشان از بی نشان

امروز سوم جمادی الثانی روز شهادت صدیقه کبری سلام الله علیهاست. داشتم فکر می کردم یه پست جدید راجع به حضرت بنویسم که به ذهنم رسید نشانی از بی نشان بدهم، که اون مدفن فاطمه س است.
همه میدونیم که مدفن حضرت مخفی است و اون هم به وصیت خود حضرت بوده است. اما مطلبی رو که میخوام تو این پست بهش بپردازم اینه که درسته قبر شریف حضرت پنهان است اما آیا محدوده مدفن رو هم نمیشه از اخبار و روایات بدست آورد؟ به نظر من میشه!
دفن مخفیانه حضرت یک حرکت کاملا سیاسی بود. حضرت زهرا س برای اینکه اعتراض خودشون رو نسبت به دستگاه حاکمه و مردم زمانشون نشون بدهند خواستند تا پس از دفن هیچ ردی و نشانی از خود باقی نگذارند. فاطمه س با این حرکت برای همیشه این سوال را در پیشانی تاریخ ثبت کرد که : «قبر فاطمه کجاست و چرا پنهان است؟»
پاسخ به این سوالات یعنی رو شدن دستان پلید دستگاه حاکمه و ظلمهایی که روا داشتند.
همه میدونیم سه احتمال راجع به محل دفن حضرت وجود داره:

1. بقیع
2. روضه منوره (بین قبر و منبر)
3. منزل خود حصرت زهرا س

این سه نظر هم مبتنی بر مطالبی است که در روایات و اخبار آمده است. ممکن است برخی تصور کنند که چون خواسته شده قبر حضرت مخفی باشه لذا سه گزینه رو مطرح کردند تا مردم دقیقا ندونن قبر واقعی حضرت کجاست. یا فکر کنند ائمه ع این سه گزینه رو مطرح تا حقیقت در بین سه گزینه پنهان شود. اما این کاملا اشتباهه.
اتفاقا مطلبی رو که میخوام روش تاکید بکنم اینه که اثمه ع نه تنها این کار رو نکردند بلکه محدوده مدفن شریف فاطمی س را هم مشخص کردند. قبل از توضیح بیشتر لازم است که بین دو مطلب تفکیک قایل بشیم. مخفی بودن و بی نشان بودن قبر، غیر از مخفی بودن محدوده اون قبر است.
مثالی بزنیم: یک وقت کسی رو در گورستان شهر دفن می کنند اما سنگ نشانی برای او قرار نمی دهند. وقتی از خانواده او می پرسن
که قبر فلانی کجاست، ممکن است بگویند در گورستان شهر دفن کردیم ولی محل اون رو نشون نخواهند داد. اما یک وقت کسی رو بدون سنگ نشان دفن می کنند و محدوده محل دفن وی رو هم پنهان می نمایند. یعنی معلوم نیست داخل شهر دفن شده یا خارج شهر. در گورستان عمومی دفن شده یا در منزل.
من معتقدم دفن فاطمه س در ابتدا به شیوه دوم بود. یعنی مدفن حضرت نه نشانی داشت و نه معلوم بود در چه محدوده ای دفن شده است. اما بعدها ائمه ع محدوده اون رو مشخص کردن ولی طبق وصیت مادرشان س همچنان قبر وی را بی نشان گذاشتند.
حال بپردازیم به اینکه فاطمه س در چه محدوده ای دفن شدند. در بقیع؟ در روضه؟ یا در خانه خود حضرت؟
آنچه که بسیاری از محدثین و علمای شیعه بدان اذعان داشته اند و از مجموع نقد و بررسی روایات می توان به آن رسید اینست که حصرت زهرا س را مخفیانه و بدون حضور مردم عادی در داخل خانه حضرت دفن کردند و می دانیم که خانه حضرت در همسایگی مسجد النبی بود و بعدها با توسعه مسجد، قبر آن بانوی بزرگوار هم داخل در آن شد.
شیوه علمی اثبات مطلب، اقتضا می کند تا پیش از اثبات این قول، ابتداء دو قول اول مورد نقد و خدشه قرار گیرند، اما بدلیل طولانی شدن
کلام، این مساله را به زمانی دیگر موکول می کنیم. اما اجمالا بد نیست بدانید که نظریه دفن حضرت در بقیع بیشتر از سوی روایات اهل سنت مطرح شده و عموما ضعیف هستند. نظریه دفن در روضه منوره هم چند روایت مختصری است که بعضا کلام راوی با کلام معصوم خلط شده و به نظر، سخن معصوم آمده است. ضمن اینکه روضه منوره بخشی از مسجد بوده و هست فلذا دفن حضرت در آنجا چندان موافق با یک دفن مخفیانه نیست. آنچه در این بین بیشتر از همه قوت دارد و فرمایشات معصومین هم بدان تاکید دارد نظریه دفن در خانه خود حضرت است.

روایات مویده
یک-صحیحه بزنطی از امام رضا ع (این روایت به طرق دیگری نیز نقل شده است):
مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ عليه السلام عَنْ قَبْرِ فَاطِمَةَ عليها السلام فَقَالَ دُفِنَتْ فِي بَيْتِهَا فَلَمَّا زَادَتْ بَنُو أُمَيَّةَ فِي الْمَسْجِدِ صَارَتْ فِي الْمَسْجِدِ (وسایل الشیعه ج14 ص 368 ح19406)
ترجمه: محمد بن ابی نصر گفت از امام رضا ع از قبر فاطمه س سوال کردم، حضرت فرمود: در خانه خودش دفن گشت، پس چون بنی امیه مسجد را گسترش دادند قبر حضرت زهرا س داخل مسجد قرار گرفت.

دو-أبو الحسن ابراهيم بن محمد الهمداني قال : كتبت إليه إن رأيت أن تخبرني عن بيت أمك فاطمة عليها السلام ، أهي في طيّبة أوكما يقول الناس في البقيع ؟ فكتب هي مع جدي صلى الله عليه وآله (اقبال الاعمال ص109)
ترجمه: ابراهیم بن محمد همدانی گفت برای امام هادی ع نامه نوشتم وسوال کردم اگر صلاح میدانید من را از مدفن مادرتون فاطمه س آگاه کنید، آیا آن در روضه طیبه است یا آنگونه که مردم می گویند در بقیع؟ حضرت در پاسخ مرقوم فرمودند: فاطمه س با جدم رسول خداست (در حقیقت دو قول اول را تلویحا رد فرموده اند)

سه-ابن شبه (از علمای اهل سنت) از امام باقر ع فرمودند: دفن عليٌّ فاطمة رضي الله عنها ليلاً في منزلها الذي دخل في المسجد ، فقبرها عند باب المسجد (تاریخ المدینه ج1 ص106)
ترجمه: علی ع فاطمه را شبانه در منزلش دفن کرد که بعدها جزو مسجد شد، پس قبرش نزدیک در مسجد است.

چهار-ابن شبه از امام صادق ع: قُبِرَت فاطمة رضي الله عنها في بيتها الذي أدخله عمر بن عبدالعزيز في المسجد (تاریخ المدینه ج1 ص107)
ترجمه: فاطمه س در خانه اش دفن شد که عمر بن عبدالعزیز آن را داخل مسجد کرد (پس از توسعه مسجد)

پنج: ابن حبان در کتاب الثقات : وأوصى [ يعني الإمام الحسن ] إلى أخيه الحسين : إذا أنا متُ فأحفر لي مع أبي [ يعني جده رسول الله صلى الله عليه وآله ] وإلا ففي بيت علي وفاطمة ، وإلا ففي البقيع ولا ترفعن في ذلك صوتاً … ثم أمر الحسين أن يحفر له في بيت علي وفاطمة فبلغ ذلك بني أمية فأقبلوا [ و ] عليهم السلاح …
ترجمه: امام حسن ع به برادرش وصیت کرد: هنگامی که از دنیا رفتم مرا در کنار پدرم رسول خدا ص دفن کن و گرنه در خانه علی و فاطمه و در غیر این صورت در بقیع و نگذارید به خاطر آن سر و صدایی بلند شود ... سپس امام حسین ع امر فرمود که وی را در خانه علی و فاطمه دفن کنند. اما چون خبر به بنی امیه رسید سلاح بدست گرفتند و پیش رو آمدند ... (تا اینکه حضرت مجبور شد طبق وصیت برادر وی را در بقیع دقن کند)

نظر علمای شیعه
یک- شیخ صدوق ره: اختلفت الروايات في موضع قبر فاطمة ... ومنهم من روى أنها دفنت في بيتها فلما زادت بنو أمية في المسجد صارت في المسجد ، وهذا هو الصحيح عندي
ترجمه: روایات در موضع قبر فاطمه س دارای اختلاف است ... یکی از اقوال آنست که آن حضرت در خانه خود دفن شد و چون بنی امیه مسجد را گسترش دادند جزو مسجد شد و این نظریه در نزد من صحیح است.

دو-علامه مجلسی ره: قد بينا في كتاب المزار أن الأصح أنها مدفونة في بيتها (بحار ج43 ص188)
ترجمه: در کتاب مزار تبیین کردیم که قول صحیح تر آنست که آن حضرت در منزل خودشان دفن شدند.

سه-شیخ عباس قمی ره: والبعض قال : أنها دفنت في منزلها وهو أصح الأقوال حيث دلت على ذلك الروايات الصحيحة (وقایع الایام ص 279)
ترجمه: برخی گفتند آن حضرت در منزلش دفن شده است که آن صحیح ترین نظرات است چرا که روایات صحیحی بدان دلالت دارد. (البته ایشان در کتاب مفاتیح نظریه روضه منوره را ترجیح می دهند)

چهار- سید بن طاووس: والظاهر أن ضريحها المقدس في بيتها (اقبال الاعمال ص 111)
ترجمه: و آنچه به نظر میرسد صحیح باشد آنست که مدفن مقدش حضرت در خانه اش می باشد.

پنج: صاحب مدارک: والأصح أنها دفنت في بيتها (مدارک ج8 ص279)
ترجمه: و قول صحیح تر آنست که وی در خانه اش مدفون گشت

معادل امروزی مهریه حضرت زهرا (س)

این روزها که در ایام فاطمیه هستبم، مطالب مختلف راجع به صدیقه کبری (س) به چشم می خوره. چند وقت پیش یه مطلبی دیدم با این عنوان: «معادل امروزی مهریه حضرت زهرا (س)».
یکی از اساتید حوزه علمیه در مصاحبه خود مطالبی راجع به حضرت بیان کرده بودند از جمله راجع به مهریه حضرت و معادل امروزی آن. عین متن مصاحبه چنین است (البته بخش مورد نظر): «ايماني شيركلائي با اشاره به ساده‌زيستي و مهريه ناچيز حضرت زهرا(س) گفت: مهريه آن حضرت 500 درهم بود كه معادل امروزي مهريه حضرت زهرا(س) 2.5 ميليون تومان است»
برام سوال شد که چطور به این مبلغ رسیدن. بلافاصله شروع کردم به محاسبه. از آنجا که محوریت معاملات در گذشته و امروز بر پایه طلا بوده و هست لذا در قدم اول باید آنرا به دینار (سکه زر) تبدیل کنیم. در صدر اسلام هر دینار معادل ده درهم بوده است. این مطلب را از روایات متعدد از جمله صحیحه عبدالرحمن بن حجاج میشه استفاده کرد: الدیه الف دینار و قیمه الدینار عشره دراهم یعنی دیه معادل هزار دینار و هر دینار معادل ده درهم است.
پس مهریه حضرت زهرا س برابر 50 دینار میشود.
اما باید دید هر دینار معادل چند مثقال طلاست. هر دینار معادل یک مثقال شرعی طلاست. یک نکته ای که باید به آن توجه کنیم اینست که مثقال شرعی با مثقال صیرفی (آنچه در بازار امروز استفاده میشود) متفاوت است. مثقال صیرفی برابر 24 نخود و مثقال شرعی برابر 18 نخود طلاست. به عبارت دیگر یک دینار (که 18 نخود شرعی است) برابر با 0.75 مثقال امروزیست. حاصلضرب 50 در 0.75 میشود 37.5. پس فرمول محاسبه چنین میشود:

[قیمت یک مثقال طلا] * 37.5 = معادل روز مهریه حضرت زهرا (س)

حالا ببینیم هر مثقال طلا به تاریخ روز چقدر میارزه. هر مثقال طلای 18 عیار به تاریخ 29 مرداد 88 برابر با 104000 تومان است (منبع). بنابراین معادل امروزی مهریه زهرا س می شود 3900000 تومان.